جلوه‌های زیبایی‌شناسی ادبی (تشبیه) در خطبۀ فدکیه

زیبایی‌شناسی ادبی از کشف گونه‌های ادبی و پیوند لفظ و معنا با بررسی‌های زبانی بحث می‌کند که ساختار بلاغی کلام، جلوه‌ای از آن به شمار می‌آید. در این میان، تشبیه به عنوان یکی از جنبه‌های علم بیان و مولفه‌های زیبایی‌شناختی ادبی، ویژگی خاصی نسبت به دیگر باب‌های علوم بلاغی دارد که بیان آسان و سریع منظور خود، شیوایی و زیبایی سخن، نمکین کردن کلام و پرکاربردی بودن آن از جمله محسنات آن به شمار می‌رود. پژوهش‌گر بدون تعصب دینی بر این باور است همان‌گونه که پیشوایان ما در رهبریت دینی مسلمانان بلندمرتبه‌اند از جنبۀ ادبی و زیبایی‌شناسی ادبی نیز در اوج قرار دارند به گونه‌ای که ادیبان و دانشمندان علم بلاغت را به تحسین و نکوداشت آن‌ها واداشته است. در این میان، خطبۀ فدکیه اثر جاویدان زهرا‌(س) با ممتاز بودن جنبه‌های ادبی‌اش، علاوه بر جنبه‌های فقهی، تاریخی، اجتماعی، سیاسی و‌... همواره مورد توجه دین‌‌پژوهان، ادیبان و ادب‌دوستان بوده است. زیرا حضرت زهرا‌(س) با استفاده بهینه از تشبیه‌گفتمان دینی و عقیدتی خود را با بهترین و زیباترین واژگان، اصطلاحات و تعبیرها برای مخاطبان روشن می‌سازد. بی‌گمان خطبۀ فدکیه، یک شاهکار ارزندۀ ادبی است که از صور خیال، بلاغت و فصاحت سرشار برخوردار است و پژوهش حاضر نیز گامی هر چند کوچک برای رونمایی از جلوه‌های زیبایی‌شناسی ادبی خطبۀ گران‌سنگ فدکیه است که شاید کمتر مورد توجه پژوهش‌گران و ادیبان قرار گرفته است.